Skip to main content

Cửu nhật Tề sơn đăng cao 九日齊山登高 • Lên núi Tề ngày mùng chín

 Cửu nhật Tề sơn đăng cao 九日齊山登高 • Lên núi Tề ngày mùng chín

九日齊山登高  
江涵秋影雁初飛,
與客攜壺上翠微。
塵世難逢開口笑,
菊花須插滿頭歸。
但將酩酊酬佳節,
不用登臨恨落暉。
古往今來只如此,
牛山何必獨沾衣。

Cửu nhật Tề sơn đăng cao
Giang hàm thu ảnh nhạn sơ phi,
Dữ khách huề hồ thướng thuý vi.
Trần thế nan phùng khai khẩu tiếu,
Cúc hoa tu sáp mãn đầu quy.
Đãn tương mính đính thù giai tiết,
Bất dụng đăng lâm hận lạc huy.
Cố vãng kim lai chỉ như thủ,
Ngưu sơn hà tất độc triêm y.

Dịch nghĩa

Sông ôm bóng mùa thu, nhạn mới bắt đầu bay đi tránh rét,
Cùng khách tha hương đem bầu rượu lên núi đồi.
Cõi trần khó gặp lúc hé miệng cười,
Phải nên gắn hoa cúc đầy đầu đem về nhà.
Chỉ nên say tuý luý đối đãi với tiết đẹp trời,
Không muốn lên đấy ngồi sầu hận ánh tà dương.
Xưa qua giờ lại chỉ có như vậy thôi,
Việc gì một mình đứng trên núi Ngưu khóc ướt cả áo.

Cửu nhật là trùng dương, tiết ngày mồng 9 tháng 9 âm lịch, ngắm hoa uống rượu.

Ngưu sơn
Núi ở nước Tề, đời Xuân Thu, Tề Cảnh Công lên núi trông về cố quốc mà khóc.

Bản dịch của Hải Đà

Sông thu lồng bóng nhạn mong manh,
Bầu bạn thong dong cảnh sắc xanh.
Thế tục buồn vương, môi héo nụ,
Đường về cúc giắt, bước dồn nhanh.
Mong sao cảnh đẹp, vui cùng rượu,
Chẳng phí trèo non, cảm nắng hanh.
Sự thế xưa nay trời đất chuyển,
Cớ gì lên núi đứng buồn tênh.

Bản dịch của Trần Trọng Kim

Dòng thu bóng lộn nhạn bay
Đeo bầu cùng bạn lên ngay núi đồi
Cõi trần dễ hé miệng cười
Đầu cài hoa cúc thảnh thơi trở về
Cảnh vui rượu ngọt thoả thuê
Cần chi lên núi khắt khe bóng chiều
Xưa nay chỉ có bấy nhiêu
Việc gì phải đứng núi Ngưu mà buồn

Nguồn: Trần Trọng Kim, Đường thi, NXB Văn hoá thông tin, 1995

Bản dịch của Trần Trọng San

Nhạn thu vừa tới, bóng in sông,
Cùng khách đem bầu lên núi trông.
Mở miệng cười vui, đời khó dịp,
Đầy đầu trở lại, cúc gài bông.
Lấy say đền đáp ơn mùa đẹp,
Chẳng hận lên cao, oán tịch dương.
Kim cổ đến đi như vậy cả,
Cảnh Công hà tất lệ trào tuôn.

Bản dịch của Lê Nguyễn Lưu

Màu thu lồng nước nhạn bay qua,
Cùng khách mang bầu đến núi xa.
Hiếm được gượng cười trong cõi thế,
Ra về hái giắt một đầu hoa.
Chỉ xin đem rượu vui ngày tốt,
Há phải lên cao hận nắng tà?
Nay lại xưa qua thì cũng vậy,
Non Ngưu chi để lệ chan hoà!

Nguồn: Đường thi tuyển dịch, NXB Thuận Hoá, 1997

Popular posts from this blog

Chiêu Quân mộ - Phan Huy Ích

Chiêu Quân mộ 昭君墓 • Mộ Chiêu Quân Tần Thành lĩnh bạn thảo mông nhung, Kiến chỉ Minh Phi táng lũng trung. Thuế trướng túng nhiên liên bạc mệnh, Hương liêm hà tự lão thâm cung. Liễu my linh lạc hàm thu lộ, Cầm vận thê thanh yết sóc phong. Thiên cổ mạn cừu Diên Thọ hoạ, Phi thường nhan mạo bút nan công. Phan Huy Ích Dịch nghĩa Ven núi thành Tần cỏ um tùm, Người ta chỉ mộ Minh Phi táng trong thung lũng. Dù trướng nhung có thương người bạc mệnh, Sao bằng hộp phấn cứ chết già trong cung. Mày liễu ủ rũ ngậm móc mùa thu, Tiếng chim thánh thót như khúc đàn thê lương nghẹn ngào gió bắc. Muôn đời cứ chê oán bức hoạ của Diên Thọ, Song dung nhan phi thường thì bút cũng khó vẽ nổi. Chiêu Quân là cung nhân của Hán Nguyên Đế, tên là Vương Tường, sau bị vua đem gả cho vua Hung Nô để kết hoà hiếu. Nàng chết ở Hung Nô, để lại một bi kịch thảm xót. nguồn : thivien.net

Cười người ta khóc

Cảnh Công nước Tề đi chơi núi Ngưu Sơn, trèo lên mặt thành, đứng ngắm trông rồi tràn nước mắt vừa khóc vừa nói: - Đẹp quá chừng là nước ta! Thật là sầm uất, thịnh vượng! Thế mà nỡ nào một tuổi một già bỏ nước này mà chết đi. Giả sử xưa nay, người ta cứ sống mãi, quả nhân quyết không bỏ nước Tề mà đi nơi khác. Lã Sử Không, Lương Khưu Cứ thấy vua khóc cũng khóc và nói rằng: - Chúng tôi đội ơn vua có cơm rau mà ăn, có ngựa hèn, xe xấu mà cưỡi, cũng còn chẳng muốn chết, huống chi là nhà vua. Một mình Án Tử đứng bên cạnh cười. Cảnh Công gạt nước mắt, ngoảnh lại hỏi Án Tử rằng: - Quả nhân hôm nay đi chơi thấy cảnh mà buồn. Không và Cứ đều theo quả nhân mà khóc, một mình nhà ngươi cười là cớ làm sao? Án Tử thưa: - Nếu người giỏi mà giữ mãi được nước này thì Thái Công, Hoàn Công đã giữ mãi. Nếu người mạnh mà giữ được nước này, thì Linh Công, Trang Công đã giữ mãi. Mấy vua ấy mà giữ mãi thì vua nay chắc cũng mặc áo tơi, đội nón lá đứng giữa cánh đồng lo việc làm ruộng, có được đâu chỗ này đứng,